Pensioen in eigen beheer en echtscheiding
Geplaatst op: 30-11-2022, 08:22:33
Veel dga’s hebben het pensioen in eigen beheer afgekocht of omgezet in een oudedagsverplichting. Ongeveer een derde van de pensioenen in eigen beheer is premievrij voortgezet. Dus het pensioen in eigen beheer bestaat nog steeds. De reden voor het feit dat dit pensioen niet werd afgekocht of omgezet, kon gelegen zijn in het feit dat sprake was van een gescheiden dga. En ook nu blijft aandacht voor dit soort situaties geboden. Een uitspraak van rechtbank Limburg toont dit aan.
In de rechtspraak is het pensioen in eigen beheer en echtscheiding diverse malen aan de orde geweest. Zo heeft de Hoge Raad in 2007 (ECLI:NL:HR:2007:AZ2658) geoordeeld dat de ex-echtgenoot van de dga in de meeste situaties kan vorderen dat de pensioenrechten die aan deze ex-echtgenoot toekomen zeker worden gesteld buiten de BV. Er zijn ook andere mogelijkheden, maar feitelijk kent de Hoge Raad een recht op afstorting toe. Alleen als de continuïteit van de onderneming in gevaar is, hoeft er (nog) niet te worden afgestort.
De uitspraak van rechtbank Limburg
Deze procedure dateert al weer van eind vorig jaar (Rechtbank Limburg, 29 december 2021, ECLI:NL:RBLIM:2021:10018) . Het gaat hier om een echtscheiding uit 2012 waarbij ook een pensioen in eigen beheer aanwezig was. Er is overeengekomen dat de uitkeringen uit het pensioen in eigen beheer zullen geschieden aan de man en de vrouw ieder voor de helft. Het betreft een levenslang ouderdomspensioen vanaf 1 april 2014 en een tijdelijk overbruggingspensioen tot 1 april 2016. Er heeft geen afstorting voor de vrouw plaatsgevonden. Als zekerheid is overeengekomen dat bij de bank van de vennootschap wordt vastgelegd dat voor overboekingen naast de handtekening van de directeur nog een tweede handtekening van een nader door de vrouw aan de te wijzen persoon vereist is.
Echter, vanaf 2017 heeft de vrouw geen uitkeringen meer ontvangen. Volgens de bestuurder van de BV waren er onvoldoende liquiditeiten om de uitkeringen te kunnen doen. De vrouw stelt dat tussen het moment van totstandkoming van het echtscheidingsconvenant en eind december 2017 aanzienlijke bedragen uit de BV zijn verdwenen en stelt hiervoor de bestuurder aansprakelijk. En zij krijgt gelijk. Zonder op de precieze feiten en overwegingen van de rechtbank in te gaan, wordt de bestuurder (persoonlijk) veroordeeld tot het vergoeden van de door de vrouw geleden schade.
Afstorten pensioen
De feiten uit de onderhavige procedure geven niet aan waarom destijds niet voor afstorting is gekozen. Het is voorstelbaar dat de dga daar niet veel voor voelde. Maar toch is dat naar mijn mening in het algemeen geen goed argument. Op een later moment kan de discussie toch weer opkomen om het pensioen af te moeten storten. Als er dan afgestort wordt, moet de waarde van het pensioen op dat moment bepaald worden. Dat betekent dat als de rente gedaald is, er een hoger bedrag moet worden afgestort. Dit kan dus ook nadelig uitpakken voor de BV en de dga. Maar ook als de dga overlijdt, kan dit een moment zijn voor de ex-echtgenote om alsnog om afstorting te verzoeken.
Bij een echtscheiding speelt in veel situaties naast de verevening van het ouderdomspensioen ook een bijzonder nabestaandenpensioen. En zoals bekend, mag voor een nabestaandenpensioen geen reserve worden getroffen (althans niet het nabestaandenpensioen dat ingaat bij overlijden voor de pensioengerechtigde leeftijd). Bij een echtscheiding moet ook hier goed naar gekeken worden, want de vraag is of de BV het bijzonder nabestaandenpensioen (levenslang) kan uitkeren bij een vroegtijdig overlijden van de dga. Veelal verdient het hier dan ook de voorkeur dit buiten de risicosfeer van de BV te brengen.
Jammer genoeg is het in de praktijk niet altijd eenvoudig een verzekeraar te vinden, waar de gelden ondergebracht kunnen worden. Niet veel verzekeraars bieden dit aan. Echter, als men goed zoekt, zijn er wel degelijk nog aanbieders te vinden. Het is in dit soort situaties wel jammer dat het niet toegestaan is om het pensioen bij een bank onder te brengen. Dat zou de situatie namelijk erg vereenvoudigen.
Tot slot
In de praktijk zijn er toch nog veel situaties van pensioen in eigen beheer. Soms speelt hier een echtscheiding en zeker in die situatie is het uiterst belangrijk prudent te handelen bij de uitvoering. Voor beide ex-echtgenoten kan het anders tot problemen en forse teleurstellingen leiden. Dat toont ook de onderhavige procedure nog eens aan. Als het even kan, zou mijn advies zijn om het uit de BV te halen. Dit brengt duidelijkheid voor alle partijen en voorkomt verdere ellende.
Mr. dr. Gerard Staats werkt bij het Bureau Vaktechniek van BDO Belastingadviseurs en is universitair docent aan de Universiteit van Tilburg en de Open Universiteit.
Bron: www.accountancyvanmorgen.nl van 29 november 2022